Natuurlijke pijnbestrijding

~ 10 tips voor natuurlijke pijnbestrijding tijdens de bevalling/het baringsproces ~

Pijnbestrijding zoals de ruggenprik wordt regelmatig ingezet bij vrouwen die daarvoor kiezen of bij een medische bevalling. Over de voor- en nadelen van de ruggenprik kun je hier lezen. Er zijn ook natuurlijke manieren van pijnbestrijding, die geen of minder risico’s met zich meebrengen.

Welke mogelijkheden van natuurlijke pijnbestrijding tijdens de bevalling zijn er en welke keuzes kun je hierin maken? In dit artikel vertelt Doula Anne Reijnders er alles over, deelt ze 10 tips voor natuurlijke pijnbestrijding en over de werking van (pijnremmende) hormonen.

De werking van hormonen tijdens de bevalling en geboorte

Een geboorte is een ingewikkeld en prachtig vormgegeven samenspel van hormonen. Allemaal hebben ze hun eigen werking, invloed op elkaar en ‘moment to shine’. De belangrijkste zijn de oxytocine, endorfine en adrenaline. Oxytocine wordt ook het knuffelhormoon genoemd en is de veroorzaker van weeën – essentieel om vrij spel te geven want als oxytocine vrijelijk stroomt vordert de geboorte het best.

Dan heb je endorfine dat reageert op oxytocine en onze lichaamseigen pijnbestrijder is – naast de andere wonderlijke functies die het vervult zoals bijvoorbeeld het reduceren van gevoel van schaamte. Tijdens de ontsluitingsfase klimmen zowel oxytocine als endorfine langzaam gelijk op, hun levels staan in verhouding tot elkaar. De juiste balans tussen deze twee maakt dat je de toenemende intensiteit van weeën op kunt vangen.

Tot slot heb je nog adrenaline, dit is de vijand van oxytocine. Wanneer deze de kop opsteekt zal oxytocine afnemen – tijdens de ontsluitingsfase wil je adrenaline daarom liever niet in de mix hebben. Tijdens de uitdrijvingsfase krijgt adrenaline de hoofdrol omdat het ervoor zorgt dat bloed naar je spieren gaat en je alert bent; zo kun je je baby makkelijker geboren laten worden.

Endorfine is onze lichaamseigen pijnbestrijder

Natuurlijke pijnbestrijding is erop gericht om je eigen hormoonspel optimaal te laten werken. In de basis gaat het om creëren van veiligheid en zo veel mogelijk comfort om adrenaline te weren en om stimulatie van oxytocine en endorfine met diverse technieken.

Functionele pijn

We zijn gewend dat pijn ons een signaal geeft dat er iets niet in orde is. Een pijnprikkel is daarom iets dat instinctief om actie vraagt. Immers als de pijn vermindert zal dat onze gezondheid ten goede komen. Dan is er bevallen; een gebeurtenis en activiteit die voor de meeste barenden gepaard gaat met (weeën)pijn. Deze pijn signaleert echter niet dat er iets niet in orde is, een enkele medische/afwijkende situatie daargelaten, maar heeft wel een functie. Functionele pijn dus. De sensatie vraagt van je om je te focussen en je terug te trekken, zoals alle zoogdieren dat doen wanneer ze baren. Stel je eens voor dat weeënpijn niet zou bestaan, dan zou je dus zomaar eens kunnen bevallen midden op de markt.

Dat pijn erbij hoort betekent niet dat je je daarbij hoeft neer te leggen. Sommigen spreken overigens niet over pijn, maar liever over sensaties of kracht – bijvoorbeeld in hypnobirthing of yoga is dit gebruikelijk. Er zijn ook barenden die zelfs nauwelijks of geen pijn ervaren. Dit heeft onder andere te maken met de diverse hormonen die ze op de juiste momenten aanmaken. We willen je in dit artikel het belang hiervan in laten zien, zodat jij zelf kan zorgen voor de aanmaak hiervan.

Er zullen momenten kunnen zijn dat dat niet altijd lukt en dat je de pijn zo hevig ervaart dat deze je uit je bubbel haalt. Verlichting ervan kan je dan helpen om je weer terug in je bubbel te krijgen. Er zijn een aantal methoden die op natuurlijke wijze de pijn verlichten, die we hier met je willen delen.

Wat is natuurlijke pijnbestrijding?

Met de duiding ‘natuurlijke pijnbestrijding’ bedoelen we expliciet niet-medische pijnbestrijding. Het grootste verschil tussen natuurlijk en medisch is (naast dat de methoden kunnen worden toegepast zonder overdracht naar tweedelijns zorg) dat natuurlijke pijnbestrijding het natuurlijke samenspel van jouw hormonen niet verstoort.

Er zijn een aantal methoden die op natuurlijke wijze de pijn verlichten.

Het zijn technieken die je zelf kunt toepassen of je partner, doula of verloskundige kunt vragen toe te passen. Ze spelen in op je eigen hormoonspel; het boosten van oxytocine en endorfine kan de pijn verlichten.

Om je kennis te laten maken met verschillende methoden die je kunt toepassen hebben we er een aantal voor je op een rijtje gezet. Omdat het simpelweg onmogelijk is alle voor- nadelen en praktische toepassingen per methode te beschrijven zonder van dit artikel een long-read te maken houden we het kort. Als een methode je aanspreekt: zoek hem op, lees er meer over (Mama’en van Nina Pierson kan je als bondige ‘encyclopedie’ gebruiken) en vraag er informatie over op bij bijvoorbeeld je doula of verloskundige. Sommige methoden vragen om oefening of praktische voorbereiding. Oké daar gaan we!

Methoden van natuurlijke pijnbestrijding

Hier delen we 10 manieren om pijn te verlichten tijdens het baringsproces en je te helpen ontspannen tijdens jouw bevalling.

1. Warm water (bad of douche)

Warm water ontspant en een bad of douche geeft je de mogelijkheid om je terug te trekken in je bubbel. Al staat je bevalbad in bijvoorbeeld een ziekenhuiskamer waar mensen binnenlopen, als je je focust op jezelf en het water kan het warme water je veel ontspanning geven. Je kan bijvoorbeeld ook met je rug naar de deur gaan zitten. Bedenk of ervaar of een waterbevalling bij je past en lees er hier meer over.

2. TENS

De TENS werkt met plakelektrodes die je op je onderrug plaatst, de lage dosering stroom die het apparaatje tijdens weeën vrijgeeft zorgt ervoor dat de weg die een pijnprikkel aflegt naar je brein verstoord wordt en je deze minder voelt. Het stimuleert daarbij ook de aanmaak van endorfine.

3. Steriele waterinjecties

Steriele waterinjecties kunnen door je verloskundige geplaatst worden in je onderrug (door het zetten van 4 prikken) en verstoren ook de baan die de pijnprikkel aflegt.

Sommige methoden vragen om oefening of praktische voorbereiding.

4. (Sexuele) intimiteit

Oxytocine wordt ook wel het knuffelhormoon genoemd. Intimiteit verhoogt de aanmaak ervan, het is niet voor niks dat vaak gezegd wordt ‘what gets the baby in, gets the baby out’. Intimiteit hoeft niet seksueel te zijn, ook een knuffel of fysieke nabijheid van je partner kan dit al stimuleren. Denk ook aan aanrakingen op verschillende lichaamsdelen. Wat vind jij prettig? Ga het onderzoeken en geef je grenzen goed aan.

Ook seksuele prikkeling kan bijdragen als je je er comfortabel bij voelt. Tepel- of clitorisstimulatie doen het érg goed voor het boosten van oxytocine. Er zijn zelfs vrouwen die een Orgasmic Birth ervaren.

5. Ademhaling en meditatie

Ademhaling en meditatie helpen je om je focus te vinden en rust te bewaren of te herpakken. Het zijn daarmee mooie technieken om adrenaline te weren. Beiden vragen om wat oefening voorafgaand aan de geboorte om de impact ervan te maximaliseren. In een hypnobirthing-cursus wordt hier veel aandacht aan besteed.

6. Massage

Massage stimuleert de aanmaak van endorfine. Bijkomende voordelen zijn dat het gepaard gaat met intimiteit, warmte en vaak zelfs fijne geuren door het gebruik van een massageolie. Een voetmassage kan daarnaast helpen om je geaard te houden. En een massage van nek en schouders kan de daar opgebouwde spanning helpen ontsnappen. Massage kan tussen weeën door dus erg prettig zijn.

7. Affirmaties

Om zelfvertrouwen en vertrouwen in het proces te vergroten kan het fijn zijn om met affirmatiekaarten te werken. Door deze in de aanloop naar de geboorte om je heen te hebben, wordt je geconfronteerd met de teksten die erop staan en kan je brein de overtuigingen incorporeren. ‘Mijn lijf en baby vormen een perfect team’ (is waar en) kan in je brein zo’n rotsvaste overtuiging vormen dat je erop terug kunt vallen op moeilijke momenten. Dit geeft dan vertrouwen en rust waardoor oxytocine weer vrijer stroomt.

8. Afleiding

Een focus op de pijn kán helpen om de beleving onder controle te houden, zeker wanneer je dit geoefend hebt met visualisatie. Maar focus op de pijn kan het ook juist ondraaglijk maken en zelfs paniek veroorzaken of voeden. En paniek, tsja: daar gaat adrenaline mee gepaard. Afleiding van de pijn kan dan goed werken. Muziek, tegendruk, ademhalingsoefeningen, massage en wisselen van houding zijn voorbeelden die je kunnen helpen.

9. Houding

Welke baringshouding heeft jouw voorkeur? Zwaartekracht kan je helpen bepaalde pijn en drukpunten te verlichten, zeker wanneer je kindje tijdens de baring druk op je onderrug uitoefent. Ga op onderzoek uit welke houdingen voor jou prettig werken. Je kan bijvoorbeeld een bevalbal gebruiken of aan touwen hangen.

10. Warmte / kou

Warme voeten hebben helpt je ontspannen. Of eigenlijk, koude voeten hebben hindert ontspanning. Barende vrouwen krijgen snel koude voeten dus leg je wollen sokken maar klaar.

Tijdens de overgangsfase, misschien zelfs tijdens de persfase, kan het fijn zijn om op het perineum een koud of juist warm kompres te houden, denk aan bijvoorbeeld een warm washandje. Dit kan je je verloskundige vragen om te doen. Warmte ontspant en verlicht zo de pijn, kou verdooft wat en doet op die manier hetzelfde werk.

We wensen je een prachtige geboorte toe.

Dit artikel is geschreven door doula Anne Reijnders in samenwerking met Dalalou

Disclaimers

De methoden zullen niet voor iedereen en elk moment tijdens de geboorte geschikt zijn. Als je twijfelt, overleg met je zorgverlener.

In het schrijven gaan we uit van een natuurlijke geboorte; bij een inleiding is het natuurlijke hormoonspel verstoord en is de kans reëel dat de synthetische oxytocine in je lijf het onmogelijk maakt voor jouw endorfine om bij te benen. Pijn die je dan ervaart als ondraaglijk kan bijna alleen met medische pijnbestrijding verlicht worden. Let op! Ook bij een dergelijke medische bevalling blijf je een hoop vrijheden houden om keuzes te maken wat betreft je houding, de dosering van je infuus en/of de sfeer in de kamer.

 

Mooie producten die je kunnen ondersteunen tijdens de bevalling en helpen om te ontspannen: