Zwangerschapsvergiftiging; symptomen, oorzaak en gevolg

Een zwangerschapsvergiftiging of toxicose klinkt eng en kan ook heel ernstig zijn. Maar wat is een zwangerschapsvergiftiging (tegenwoordig pre-eclampsie of hellp genoemd) precies? Wat zijn de symptomen, oorzaak en gevolg? Hoe wordt een zwangerschapsvergiftiging behandeld en hoe kun je het voorkomen? Wij nemen je mee, door alle feiten en weetjes over een zwangerschapsvergiftiging op een rij te zetten.

Wat is een zwangerschapsvergiftiging?

Een zwangerschapsvergiftiging wordt een beetje verwarrend gebruikt voor een verzameling van complicaties tijdens de zwangerschap, die meestal in verband wordt gebracht met het hebben van een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap. De oorzaak ligt echter vaak elders en er is onderscheid tussen 5 verschillende vormen die we verderop uitleggen.

Laten we beginnen met onderscheid te maken tussen zwangerschapsvergiftiging (tegenwoordig dus ook wel pre-eclampsie of hellp genoemd) en zwangerschapshypertensie want deze termen worden vaak door elkaar gebruikt. Bij Pre-eclampsie of Hellp is er sprake van een vaatziekte en ernstige symptomen. Hypertensie is het hebben van een hoge bloedruk en hoeven er geen complicaties te ontstaan.

Pre-eclampsie of Hellp

Tegenwoordig noemen we de ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging dus pre-eclampsie of Hellp. Want ondanks de naam, heeft het niets met een vergiftiging te maken, wél alles met een vasculaire belasting die meestal een hoge bloeddruk tijdens je zwangerschap teweeg brengt. Echter de hoge bloeddruk is niet de veroorzaker, maar een symptoom. Inmiddels is bekend dat vrouwen die zwangerschapsvergiftiging ontwikkelen vasculair belast zijn en dat een hoge bloeddruk daar een uiting van is. Vasculair belast betekent een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Erfelijkheid en leefstijl zijn, voor zover bekend, hierbij de belangrijkste oorzaken.

Een zwangerschapsvergiftiging is dus geen vergiftiging, maar een vaatziekte en dit geeft een auto-immuunreactie. Hierbij spelen de aanleg, vasculaire belasting, ontwikkeling en ingroei van de placenta in de baarmoeder waarschijnlijk een rol.

Zwangerschapsvergiftiging (of toxicose) heeft 5 vormen

10-15% van de vrouwen krijgt te maken met een vorm van ‘zwangerschapsvergiftiging’. Dit kan zeer ernstige gevolgen hebben voor moeder en kind. Een zwangerschapsvergiftiging kan vanaf 20 weken ontstaan maar meestal pas in de laatste weken van de zwangerschap. We noemen hier de 5 uitingen van ‘zwangerschapsvergiftiging’.

(Hypertensie = een hoge bloeddruk = onderdruk boven 90, bovendruk boven 140)

1. Pre-extente hypertensie: Voor je zwangerschap had je al een hoge bloeddruk en tijdens je zwangerschap is er geen eiwit in je urine gevonden. Een belangrijke indicator, maar je hebt nog geen zwangerschapsvergiftiging.
2. Zwangerschapshypertensie: Voor je zwangerschap had je geen hoge bloeddruk en tijdens je zwangerschap is je bloeddruk verhoogd, er zijn geen eiwitten in je urine gevonden. Ook nu heb je nog geen zwangerschapsvergiftiging, maar dit is wel een signaal om je goed in de gaten te houden. In sommige gevallen krijg je wel medicatie om je bloeddruk laag te houden aangeboden.
3. Pre-eclampsie/zwangerschapsvergiftiging: Een combinatie van een hoge bloeddruk en eiwitten in de urine wordt pre-eclampsie genoemd. Je nieren werken minder goed, waardoor er meer eiwitten worden afgevoerd door je lichaam. Dit wordt aangetoond door de eiwitten in je urine. Ook stollingsproblemen en oedeem (het vasthouden van vocht) kunnen ontstaan, doordat je bloedvaten en lever minder goed werken.
4. HELLP-syndroom: Het HELLP syndroom staat voor afbraak van rode bloedcellen, een tekort aan bloedplaatjes en leverfunctiestoornissen. Dit gaat vaak gepaard met een hoge bloeddruk of pre-eclampsie, al kun je al ziek zijn zonder dat je bloeddruk is verhoogd. Een HELLP kan een groeiachterstand bij je kindje veroorzaken. Een HELLP kan ook nog tijdens de bevalling of tot een week daarna ontstaan.
5. Eclampsie: de meest ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging, je krijgt stuipen of trekkingen zoals bij een epileptische aanval. Dit wordt veroorzaakt door een te hoge bloeddruk in je hersenschors. Dit kan een hersenbloeding veroorzaken. Een eclampsie is zeer ernstig en kan het leven van moeder en kind in gevaar brengen.
   In theorie kan een eclampsie in Nederland niet meer voorkomen. Goede begeleiding en tijdig ingrijpen, door middel van een spoedkeizersnede of inleiding, zorgen dat het zover niet hoeft te komen.

Oorzaak van zwangerschapsvergiftiging

Tijdens je zwangerschap verandert je bloeddruk, je vochthuishouding, hormoonhuishouding en je bloedsomloop. Deze aanpassingen zijn nodig om je kindje te voorzien van voldoende bloed, zodat het goed kan groeien. Soms gaat er iets mis bij deze aanpassingen. Wat hier de exacte oorzaak van is, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de ontwikkeling van de placenta, verhoogd risico op hart -en vaatziekten en het afweersysteem hierbij een rol spelen. Ook tekorten van bepaalde mineralen en vitaminen hebben invloed evenals een (on)gezonde levensstijl.

Auto immuun reacties, zoals een zwangerschapsvergifting, ontstaan meestal door een ongezonde leefstijl. Ben je erfelijk belast? Dan loop je een groter risico. Hoe hoger je risico op hart- en vaatziekten, hoe strikter je een gezonde leefstijl na moet leven om ziektes als dit te voorkomen. Alles wat je doet heeft zin, maar het duurt soms jaren om een ongezonde leefstijl om te zetten in een gezond lichaam. Alleen gezond leven tijdens je zwangerschap voorkomt dit dus niet altijd.

Het is lastig aan te geven welke vrouwen meer risico lopen op het ontwikkelen van zwangerschapshypertensie of zwangerschapsvergiftiging. Toch zijn er een aantal risicofactoren aan te wijzen.

• Suikerziekte en hart- en vaatziekten
• Vasculaire belasting
• Nierziekten
• Sommige auto immuunziekten
• Hoge bloeddruk voor de zwangerschap
• Meerlingzwangerschap
• Overgewicht
• Ongezonde levenstijl in 5 jaar voordat je zwanger werd
• Leeftijd boven de 40
• Je zus of je moeder had een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap

Wat te doen bij zwangerschapsvergiftiging?

Er is nog geen behandeling die een pre-eclampsie of HELLP kan bestrijden. Zwangerschapsvergiftiging wordt veroorzaakt door de zwangerschap, maar eigenlijk ligt de werkelijke oorzaak ergens anders. Een gezonde leefstijl speelt een essentiële rol. Jouw leefstijl heeft immers een grote invloed op je afweersysteem en de ontwikkeling van je placenta.

In ernstige gevallen is een spoedkeizersnede of inleiding de enige manier om moeder en kind te redden. Dit kan betekenen dat je kindje prematuur wordt geboren en extra zorg nodig heeft. Zwangerschapsvergiftiging ontstaat immers meestal vanaf de 20-24 weken zwangerschap. Vaak wordt je dan geplaatst in een gespecialiseerd ziekenhuis.

Is de situatie minder ernstig, dan wordt er gekozen om vooral de symptomen te bestrijden en de gevolgen te beperken. Zo krijgt je kindje de tijd om zich verder te ontwikkelen en heeft het meer kans bij de geboorte. Je wordt dan goed in de gaten gehouden. Uiteindelijk kan dan alsnog de keuze gemaakt worden om je kindje eerder te halen. Uitgangspunt is dat jouw leven niet in gevaar mag komen.

Uitgangspunt is dat jouw leven niet in gevaar mag komen.

Een hoge bloeddruk is dus geen veroorzaker van zwangerschapsvergiftiging, maar kan wel een symptoom zijn. Er zijn veel dingen die je kan doen en helpen om je bloeddruk te verlagen, zoals rustig aan doen (wel blijven bewegen) en je voeding aanpassen. Daarnaast kan medicatie de bloeddruk verlagen, stuipen en trekkingen verminderen en vroeggeboorte voorkomen. In veel gevallen word je in het ziekenhuis opgenomen ter observatie of krijg je extra controles. Je bloed en urine worden in de gaten gehouden, je krijgt extra echo’s om je kindje goed te kunnen volgen en met de CTG wordt het hartje goed in de gaten gehouden.

Symptomen van zwangerschapsvergiftiging

Zwangerschapsvergiftiging kun je herkennen aan de volgende symptomen:

• Hoofdpijn
• Vaag zien, lichtflitsen of sterretjes zien
• Pijn of een knellend gevoel in de buik (alsof een riem wordt strak getrokken)
• Misselijkheid en braken
• Vocht vasthouden (oedeem): zwellingen aan onderbenen, handen en gezicht
• Tintelende vingers
• Vermoeidheid
• Trillen als gevolg van prikkeling van de zenuwen
• Het gevoel hebben dat er een grote druk op je longen staat en je weinig lucht krijgt. Door het eiwitverlies houdt je mogelijk meer vocht vast, dit kan zorgen voor vocht in de longen en ademhalingsproblemen.

Ervaar je een of meerdere van deze symptomen, neem dan contact op met je verloskundige of gynaecoloog!

Hoe kun je zorgen voor een lagere bloeddruk?

Het meeste bekende advies om je bloeddruk te verlagen is een zoutarm dieet, maar dat is achterhaald en niet bewezen dat het effect zou hebben. Keukenzout is wél sowieso altijd goed om te vermijden, want is zo geraffineerd dat je lichaam er weinig mee kan. Het vermijden van kwalitatief ongeraffineerd Keltisch Zeezout of Himalaya Zout kan zorgen voor een tekort aan essentiële mineralen. Goed zout is een superfood en essentieel voor een gezonde leefstijl.

Er zijn veel dingen die je kan doen en helpen om je bloeddruk te verlagen.

Er zijn veel manieren die je kan doen om een hoge bloeddruk te voorkomen en op een natuurlijke manier te controleren, zoals we in dit artikel: 14 tips om een hoge bloeddruk te voorkomen, delen. Echter, zwangerschapsvergiftiging kan helaas niet altijd voorkomen worden (tenzij je vasculaire systeem gezond op orde is nog voor de zwangerschap). De oorzaak ligt vaak bij een té vasculair belast systeem en is moeilijk aan te pakken tijdens de zwangerschap.

Dit blogartikel is geschreven in samenwerking met Hanny van Best9Moms. Hanny is online mamacoach. Volg Best9Moms op Facebook & Instagram.