Tepelkloven voorkomen en genezen bij borstvoeding

Hoe kun je tepelkloven voorkomen en wat te doen bij pijnlijke tepels en tepelkloofjes? In dit artikel geeft lactatiekundige Mieke Saras verrassende en natuurlijke tips voor het voorkomen en oplossen van pijnlijke tepels en tepelkloven bij borstvoeding.

Tepelkloven voorkomen

Tepelkloven zijn kleine scheurtjes in en rondom je tepel die kunnen ontstaan wanneer je borstvoeding geeft. Tepelkloven zijn pijnlijk, waardoor de borstvoeding minder prettig is. Lactatiekundige geeft om te beginnen tips hoe pijnlijke tepels en tepelkloven kunt voorkomen.

Lucht je hart

Borstvoeding is de ultieme manier van communicatie tussen moeder en baby. Kindjes communiceren niet met woorden, maar met gevoelens. Wanneer je moeder wordt, breekt de liefde voor je kindje je hart open en komen emoties die daar bewaard zijn, naar buiten. Ook je bevalling moet vaak nog een plekje krijgen.

Praat veel met je kindje terwijl het lekker (bloot) op je ligt. Lucht je hart. Wanneer je tranen gaan stromen, stroomt ook je moedermelk. Als jij ontspant, kan ook je kindje ontspannen en gaat het voeden vaak veel beter. Jullie zijn nog steeds een twee-éénheid.

Wanneer je tranen gaan stromen, stroomt ook je moedermelk.

Een kraambed duurt minstens 40 dagen. Gun je die tijd. Heb vooral geduld en vertrouwen in jezelf, in je kindje om samen een fijne borstvoedingsrelatie op te bouwen..
De grote hoeveelheden oxytocine en liefdeshormonen die vrijkomen bij borstvoeding stimuleren een gezonde hechting, je moederinstinct en tevens verzacht het de scherpe randjes van de geboorte en het prille ouderschap. Moeder Natuur zorgt voor ons.

Biological nurturing

Het op een goede manier aanleggen van je kindje is het allerbelangrijkst om met gemak en comfortabel je kindje borstvoeding te geven en tepelkloven te voorkomen.
Zorg voordat je begint met borstvoeding geven altijd dat je zelf comfortabel en ontspannen zit. Eventueel ondersteund met een kussen. Hierdoor zal je melk gemakkelijker gaan stromen. Een half-liggende houding is de meest natuurlijke.

Let erop dat je kindje gemakkelijk bij je tepel kan, waardoor hij niet gaat ‘hangen’ aan je borst. Liefst huid-op-huid. Buik tegen buik en met het neusje van je kindje tegenover je tepel. Hierdoor kijkt hij iets naar boven en kan hij zijn mondje verder openen. Beweeg je tepel vanaf zijn neusje naar mondje. Zo kan hij gemakkelijk een grote hap en daarmee je tepel ver in zijn mondje nemen. Zijn lipjes zijn naar buiten gekruld. Zijn neusje en kinnetje raken je borst.

Deze manier van borstvoeding wordt ook wel Biological Nurturing genoemd; het instinctief borstvoeding geven. Jij en je baby vormen een team en nemen intuïtief de juiste houding aan. We zijn dit in onze cultuur vaak een beetje verleerd, omdat het te weinig nog van vrouw tot vrouw wordt overgegeven.

Frequentie van aanhappen

Veel moeders ervaren in de eerste borstvoedingstijd gevoelige tepels.
De eerste paar weken na zijn geboorte drinkt een baby’tje vaak wel 10-12 keer per dag. Kleine frequente voedingen maken voor hem de lichamelijke en geestelijke overgang naar het leven buiten de baarmoeder gemakkelijker. Moedermelk is vloeibare liefde.

Moedermelk is vloeibare liefde.

Tijdens een voeding neemt je kindje je tepel tot ver achterin zijn mondje, bij het zachte gehemelte. Je tepel wordt daarmee flink opgerekt. Aan dit frequente, krachtige zuigen en het volledig op gang komen van de borstvoeding moeten je borsten en tepels even wennen.

Het aanhappen en het eerste zuigen van je kindje aan het begin van een voeding, kan de eerste weken, best gevoelig zijn. Als je kindje eenmaal doordrinkt en de melk gaat stromen, zakt dit meteen. De kracht van het zuigen voel je nog wel. Wanneer de gevoeligheid niet snel zakt, verbreek dan het vacuüm met je vinger, haal je kindje los van je borst en laat hem opnieuw aanhappen. Pijn is nooit goed!
Na de voeding komt je tepel, als het goed is, mooi rond uit zijn mondje.

Als het voeden gevoelig blijft, let dan extra goed op het aanhappen van je baby. Leg hem niet minder vaak aan, maar juist liever frequenter en korter. Let daarbij op zijn voedingssignaaltjes ipv de klok. Jullie kunnen zo vaker ‘oefenen’, je baby is minder hongerig en kan wat rustiger drinken. Wissel van borst als je hem niet meer actief hoort slikken. Geef eventueel beide borsten meerdere malen tijdens een voeding. Borstvoeding geven met bloedende kloofjes kan geen kwaad voor je kindje.

Vraag hulp

Vraagt tijdig een lactatiekundige om mee te kijken met een voeding.
Als het voeden pijnlijk blijft, je kloofjes of vragen hebt, blijf dan niet onnodig aanmodderen. Een lactatiekundige kan uitleg geven over natuurlijk babygedrag, tips geven over de techniek van het aanleggen, de juiste houding. Tevens kijkt ze naar je kindje, zal ze voelen naar het mondje van je baby, hoe het zijn tongetje beweegt en zuigt. Soms is spruw een reden van aanhoudende pijn met voeden. Vaak kan een huisbezoek een wereld van verschil maken.
Een consult wordt meestal deels of volledig vergoed vanuit je aanvullende ziektekostenpolis.

Tepelkloven genezen

Mocht je toch tepelkloven en gevoelige tepels hebben geven we hier natuurlijke tips om je tepels te verzorgen en pijn te verzachten. Kies het liefst altijd voor een natuurlijk middel. Alles wat je op je huid smeert komt ook in je bloedbaan en kan je lichaam verstoren en kan ook bij de baby terecht komen. 

Moedermelk

De beste remedie heb je altijd en overal bij de hand. Moedermelk is een gouden goedje. Na de voeding een paar druppels moedermelk op de tepel uitsmeren en de tepel goed laten drogen. Dit geeft een beschermend filmpje op je huid met een antibacteriële en genezende werking. Doe dit niet als je klachten hebt van spruw.

Heilwol

Heilwol, ook wel genezende wol genoemd, is 100% natuurlijk en multi-inzetbaar voor moeder en kind. Bij gevoelige tepels of kloofjes is het heilzaam om een plukje heilwol op je tepel in je bh te leggen. De structuur van de wol zorgt ervoor dat gevoelige of ontstoken huid kan blijven ademen en niet wordt afgesloten. Lanoline, het van nature aanwezige wolvet, heeft een antibacteriële en helende werking op de huid. Waar lanoline uit een tube de huid van de tepel soms zacht en week maakt, doet heilwol dat niet.

Na 12-24 uur kun je het plukje verwijderen of wisselen. Je kunt een plukje een paar keer gebruiken. Reinig de heilwol door het buiten in de zon te leggen. Was het niet, dan verliest het zijn lanoline/wolvet.

Kokosolie, sheabutter & lanoline

Al deze 3 natuurlijke vetten hebben een antibacteriële en schimmelwerende werking.
Ze zorgen voor een vochtige genezing van wondjes. Hierdoor ontstaan er geen korstjes op je tepels die tijdens het voeden telkens opengaan.  Tevens verzachten en verzorgen deze natuurlijke vetten de huid. Vooral kokosolie bewijst goede diensten bij beginnende spruwklachten. Gebruik liever geen (zalf op basis van) Vaseline. Dit is gemaakt van aardolie.

Colloïdaal zilver

Het gebruik van zilver als ‘antibioticum’ is al sinds de middeleeuwen bekend.
Je kunt na het voeden een druppel colloïdaal zilver op je tepel laten drogen of een paar druppeltjes op je zoogkompres aanbrengen om de kans op ontsteking van eventuele kloofjes te verminderen. Gebruik het echter niet langer dan noodzakelijk, want we weten niet of er wellicht ook ‘gezonde’ bacteriën uit de moedermelk en huid gedood worden. 

Zilverkapjes

Tegenwoordig zijn er ook weer zilverkapjes op de markt; oude wijsheid in een hip jasje. Een zilveren kapje dat je op de tepel in je BH draagt, tussen de voedingen door. Het voelt verkoelend en vermindert de kans dat eventuele tepelkloofjes gaan ontsteken. Het pakje beschermt en tegelijkertijd zorgt het zilver voor herstel. Zilver is antibacterieel.
Zorg er wel voor dat de kapjes je tepels niet teveel naar binnen laat drukken zodat het de melkkanaaltjes kan afknellen. De kapjes zijn niet lucht-doorlatend en kunnen bij te lang gebruik de tepel nat en week houden waardoor ze juist weer vatbaarder kunnen worden voor spruw en infecties. Zorg dus voor een gezond evenwicht.
Je kunt ze na gebruik om laten smelten tot sieraad.

Tepelhoedjes

Tepelhoedjes worden vaak gebruikt om de tepels te ‘beschermen’ tijdens het aanleggen en de pijn te verminderen. Op indicatie en bij juist gebruik kunnen tepelhoedjes tijdelijk een oplossing zijn. Maar ook tepelhoedjes verbeteren doorgaans niet de aanlegtechniek van je kindje waardoor de pijn is ontstaan. Het gebruik kan zelfs averechts werken waardoor je kindje een niet-optimale drinktechniek aanleert, minder goed groeit en je melkproductie af kan nemen. Ook het afkolven van de moedermelk en dit aan je kindje geven met een flesje, kan nadelig effect hebben op het goed leren drinken aan de borst en op je melkproductie. Gebruik deze hulpmiddelen pas na overleg en onder begeleiding van een lactatiekundige.

Moedergeur

Wist je dat je kindje jou binnen een uur na de geboorte herkent aan je geur? Geur is een heel belangrijk zintuig tijdens borstvoeding en hechting.
Was je tepels zonder zeepproducten. Je tepels afspoelen met water is voldoende. Zeep kan je huid uitdrogen en irriteren.  Ook kan de parfum in wasmiddel, verzorgingsproducten en deodorant het fijngevoelige neusje en de daardoor gestuurde borstvoedingsreflexen verstoren. Jouw baby houdt het allermeest van jouw moedergeur.

Overige tips

Met een nat ijsklontje kun je voor de voeding je tepel kort een beetje verdoven. Het maakt je tepel wat steviger waardoor je kindje gemakkelijker kan aanhappen.

Warmte op je borst voor en/of na de voeding, met een warm luiertje of boekweitzakje, kan heerlijk ontspannen aanvoelen. Verwen jezelf!

Gebruik liefst natuurlijke materialen om je huid optimaal te laten ademen, te kunnen drogen en helen. Er zijn (wasbare) zoogkompressen en beha’s, van (bio) katoen bamboe of wol. 

We hopen dat je wat hebt aan deze natuurlijke tips en dat je snel en lang zult genieten van de wonderbaarlijke sensatie en gemak van jouw kindje aan je borst. 

Last van spruw? Gebruik dan gentiaan violet of zilverspray.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Mieke Saras, Lactatiekundige IBCLC.