Het belang van goede (zelf)zorg tijdens de kraamtijd

Waarom is (zelf)zorg zo belangrijk voor je herstel tijdens de kraamperiode? In dit blogartikel vertelt auteur Wietske Warmerdam (natuurvoedingskok en moeder van 2) over de meerwaarde van gezonde voeding en andere elementen in de kraamtijd die een bijdrage leveren aan een sneller en optimaal herstel.

Tijd voor lichamelijk en emotioneel herstel

Dan is dat moment eindelijk daar. Na maanden afwachten en fantaseren over jullie kindje, ligt hij of zij dan eindelijk op je borst. Het allermooiste en meest bijzondere wat er is en tegelijkertijd kan het je ook behoorlijk kwetsbaar, emotioneel en onzeker maken. De bevalling heeft je, zacht uitgedrukt, een hele hoop energie gekost. Maar zonder daar van bij gekomen te zijn, moet je er voor zorgen dat je lichamelijk herstelt en je weg vindt als nieuwe moeder. Je lichaam is veranderd en ondertussen zijn alle nieuwe taken, moeilijkheden en gevoelens die bij het moederschap komen kijken erg wennen. Zo sta je na een geboorte ontzettend ‘open’ en komt alles tien keer zo hard binnen. De melkproductie komt langzaam op gang (of neemt juist af als je geen borstvoeding geeft) en proberen je hormonen weer hun balans te vinden. En dit alles terwijl jij iets aan het leren bent, wat je in het geval van een eerste, nog nooit gedaan hebt. Het is dan ook niet zo gek dat je je misschien niet op die roze wolk bevindt of dat je gewoon helemaal kapot bent.

Vanuit Ayurveda zeggen ze dat de eerste 42 dagen na de geboorte cruciaal zijn voor de komende 42 jaar.

Gun jezelf dus de tijd om te wennen en helen na de geboorte. Hier hebben zowel jij als je gezin voor altijd profijt van. Vanuit Ayurveda zeggen ze niet voor niks dat de eerste 42 dagen na de geboorte cruciaal zijn voor de komende 42 jaar.

Het is belangrijk dat de moeder en de baby zich terug kunnen trekken zodat ze beiden rustig genezen en hechten, zonder dat de mama zich zorgen hoeft te maken over hoe snel ze weer aan het werk kan, huishoudelijke klusjes moet doen of hoe ze het extra gewicht kan verliezen van de zwangerschap. Dit wordt in de Nederlandse cultuur vaak als de norm beschouwd. We vinden het vooral knap als een moeder zelf alles weer doet en het hele gezin draaiende houdt. Om over het ‘perfecte’ lichaam nog maar te zwijgen.

De voordelen van rust in de kraamtijd

Dit terwijl je lichaam juist die tijd hard nodig heeft om te kunnen herstellen. Door zo veel mogelijk in bed te liggen kan de baarmoeder namelijk sneller terugkeren naar de normale grootte en worden veel postpartum bloedingen vermeden. Daarnaast produceer je als goed uitgeruste moeder ook vollere en betere melk voor je baby. Én, niet geheel onbelangrijk, de hechting met jouw kindje is heel waardevol in deze periode. Niet alleen jij, maar ook je kindje is aan het genezen en bijkomen van de geboorte. Zo veel mogelijk huid op huid contact heeft ontzettend veel gezondheidsvoordelen voor jullie beiden.

Het zorgt onder andere voor rust, reguleert de lichaamstemperatuur, heeft een positief effect op de groei en ontwikkeling en is ontzettend goed voor jullie band! Mocht dit om welke reden dan ook niet lukken, dan kan je partner jullie kindje ook op zijn/haar borst nemen. En onthoud dat jij zelf deze tijd met je kleintje altijd nog kunt inhalen, dus maak je daar alsjeblieft niet te druk over. Wees vooral heel lief voor je zelf, je doet je best!

Maar ook als je denkt dat je je prima voelt of geen zware bevalling gehad hebt is het essentieel om aan jezelf te blijven denken. Er komt veel adrenaline vrij tijdens de geboorte met als doel dat je alles kunt geven tijdens de persfase. Daarnaast zorgt dit ervoor dat je baby, die dit hormoon via de navelstreng naar binnen krijgt, na de bevalling alert en helder is.
Dit geeft je het idee dat je veel aan kan maar hierdoor zal je ook sneller over je grens heen gaan. Pak dus waar mogelijk je rust. Je hebt net niet alleen een baby ter wereld gebracht maar ook 9 maanden bij je gedragen. Het is geen overbodige luxe om daar even bij stil te staan en goed voor jezelf te (laten) zorgen.

Het belang van goede voeding tijdens de kraamperiode

Postpartum voeding is nog relatief onbekend. Er is vooral aandacht voor de nieuwe baby, waardoor voedingsadvies vaak wordt vergeten. Terwijl het juist een heel belangrijk onderdeel is in jouw herstel en het je in deze vermoeiende eerste weken extra energie kan geven.
Ik heb zelf een enorme verschil gemerkt tussen mijn eerste kraamtijd en de tweede. Ik voelde me niet alleen lichamelijk sterker, maar ook mentaal meer in balans. Alsof er een enorme rust en warmte over mij (en mijn gezin) heen hing. Daarnaast hebben je organen veel te verduren gehad de afgelopen maanden en is je spijsvertering daardoor een stuk trager en zwakker dan normaal. Deze veranderingen vragen om ander voedsel dan je misschien gewend bent.

Het is belangrijk dat jij van binnen uit wordt opgewarmd met de juiste voeding.

Postpartumvoeding

In verschillende culturen zie je een overeenkomst qua voeding in de kraamtijd, namelijk dat het voedsel vooral zacht, warm, vochtig, romig en krachtig moet zijn. Soepen en bouillon zijn daarom ideaal om als één van de eerste dingen te eten na een bevalling. Het kost je lichaam niet al te veel energie om het te kunnen verteren, zodat jij genoeg energie over houdt om te genezen en te herstellen. Daarnaast zorgt het ervoor dat je niet uitdroogt en voorkomt het constipatie/obstipatie (iets waar veel vrouwen last van hebben na de bevalling).
Mocht je toch behoefte hebben aan wat krachtiger, meer vullend voedsel de eerste dagen kun je denken aan dahl, stoofschotels en verschillende curry’s. Ook dit is namelijk heel zacht en romig. Het is in ieder geval belangrijk dat jij van binnen uit wordt opgewarmd met de juiste voeding.

Waarom is warmte eigenlijk zo belangrijk?

Tijdens de zwangerschap wordt de hoeveelheid bloed in het lichaam van de moeder bijna verdubbeld, om haar groeiende baby te ondersteunen. Maar dit betekent ook dat na de bevalling de warmte van je lichaam moet worden gekoesterd, aangezien het vele bloedverlies (in combinatie met de ‘open toestand’ van het lichaam) kan leiden tot teveel verlies van lichaamswarmte. Deze warmte is juist zo belangrijk voor de bloedsomloop, die de genezing stimuleert.

Bovendien kan er in bepaalde delen van het lichaam (zoals de wervelkolom, nek of buik) later pijn ontstaan wanneer de kou daarin doordringt. Het eten van warm voedsel en het drinken van (kruiden) thee in de eerste dagen na de geboorte kan je hierbij ontzettend ondersteunen. Het zorgt er letterlijk voor dat je van binnenuit verwarmd wordt, waardoor je meer energie over houdt om te herstellen. Rauwe en koude voedingsmiddelen zoals salades, ijs en fruit kun je daarom beter even proberen te vermijden. Maar ook producten die net uit de koelkast komen zijn vaak al te koud en kun je beter even een tijdje op kamer temperatuur laten komen. Het kan de spijsvertering namelijk letterlijk vertragen of stagneren en ervoor zorgen dat je lichaam onnodig hard moet werken.

Recept kitchari kraamtijd

Een gerecht uit mijn boek; De kracht van postpartum voeding en selfcare : Kitchari
1 uur 10 minuten | 4 personen

Kitchari is een typisch ayurvedisch gerecht, waarvan de basis altijd bestaat uit mungbonen/linzen en basmati rijst. Het wordt vaak gegeven aan mensen die zwak of ziek zijn. Daarnaast heeft het een reinigende werking en wordt het veel gebruikt wanneer je je spijsvertering even wilt ontlasten. Het is namelijk erg licht verteerbaar, maar toch heel voedend. Precies wat je nodig hebt na een bevalling! Er bestaan veel verschillende versies voor kitchari dus je kunt er zelf eindeloos mee variëren. Dit was in ieder geval mijn lievelingsrecept, met pompoen en zoete aardappel.

Ingrediënten:

• 250 gr basmati of zoete bruine rijst 250 gr gele mungbonen of splitlinzen 25 gr gember
• 250 gr zoete aardappel
• 250 gr pompoen
• 2 el ghee
• 1,5 l groente bouillon
• 1 citroen
• koriander
• 1 tl zeezout

Kruidenmix:

• 3 tl mosterdzaad
• 3 tl komijnzaad3 tl korianderzaad
• 2 tl gemalen komijnzaad
• 2 tl kurkuma
• 2 tl gemalen korianderzaad

Vegan versie: vervang de ghee voor kokosolie

Bereiding van de kitchari

Was de rijst en de mungbonen en week eventueel minimaal vier uur in een kom met water. (Dit maakt het nog beter verteerbaar.)
Snipper de ui en snijdt de gember in kleine stukjes.
Schil de groenten en snijdt in stukken van 2 cm.

Verwarm de ghee in de pan en voeg de kruiden toe. Laat even sudderen.
Voeg na 3 minuten de ui en de gember toe samen met een scheutje water. Bak dit een paar minuten mee.
Voeg nu de mungbonen, rijst en groenten samen met de bouillon toe en laat het geheel voor ongeveer 45 minuten zachtjes koken tot dat alles gaar is.
Roer tussendoor goed door zodat het niet aanbrandt en voeg extra bouillon toe als het droogkookt.
Zet het vuur uit en serveer met een partje citroen, koriander en zeezout.

Tip: lekker met libanees platbrood met knoflook en olijfolie uit de oven!

Wil je nog meer informatie over hoe je goed voor jezelf kunt (laten) zorgen en over voeding in de kraamtijd? Dan is het nieuwe boek van Wietske Warmerdam een aanrader. Haar boek ‘De kracht van postpartum voeding en selfcare’ staat boordevol tips en inspiratie voor een voedende en gezonde tijd na de bevalling. Met alles wat je wilt weten als nieuwe mama over de kraamtijd.

Meer lezen?

Een postpartumplan maken

Wat is Belly Binding Postpartum?

Hoe Ayurveda kan helpen in de zwangerschap

Hoe kamille inzetten in de kraamtijd