Bevallen: veiliger thuis of in het ziekenhuis?

Zodra je zwanger bent komt al gauw de vraag: Wil je thuis bevallen of in het ziekenhuis? Iedereen heeft er een mening over, maar hoe zit het nu eigenlijk precies met de voor- en nadelen? Is er verschil in risico’s tussen thuis, een kraamhotel en in het ziekenhuis bevallen voor je eigen veiligheid en die van je baby? Auteur Doula Wendy van der Zanden-Uijtdewilligen neemt je in dit artikel mee en zet de voor- en nadelen op een rij.

Hoog of laag risico zwangerschap

In Nederland spreken we van twee verschillende vormen van zwangerschap: laag risico zwangerschappen en hoog risico zwangerschappen. Laag risico zwangerschappen zijn zwangerschappen die zonder complicaties verlopen. Hoog risico zwangerschappen zijn zwangerschappen waarbij er meer risico’s zijn. Dit kan komen door de zwangerschap zelf, maar ook door bijvoorbeeld een ziekte van de moeder.

Vrouwen waarbij de zwangerschap ongecompliceerd verloopt worden in de eerste lijn begeleid. Dit betekent bij de verloskundigenpraktijk. De vrouwen waarbij voor of tijdens de zwangerschap complicaties ontstaan, worden in de tweede lijn begeleid, bij de gynaecoloog.

Waar je bevalt blijft een keuze.

Als je in de eerste lijn wordt begeleid, kun je kiezen tussen een thuisbevalling, bevallen in een kraamhotel of poliklinisch bevallen. Vrouwen die begeleid worden in de tweede lijn, hebben een medische indicatie en bevallen meestal in het ziekenhuis. Het blijft een keuze.

Veiligheid

Er zijn twee vormen van veiligheid: de risico’s en het gevoel. Deze kunnen verschillen van elkaar. Uit vele onderzoeken is gebleken dat thuis bevallen en poliklinisch bevallen beide dezelfde kleine risico’s hebben, met andere woorden: ze zijn even veilig.

Gevoelsmatig kan veiligheid anders voelen. Als vrouw beval je het meest ontspannen als je op de plaats bent waar jij je het veiligst voelt. Dat kan zowel thuis zijn als in het ziekenhuis.

Bij thuisbevallingen is er minder kans op het zetten van een knip en andere ingrepen.

Goed geïnformeerd

Wat belangrijk is, is dat je weet welke keuzes je kunt maken voor je geboorteplan. Dit geldt zowel voor een thuisbevalling als voor een ziekenhuis bevalling. Als je weet welke keuzes er zijn, welke risico’s en/of voordelen sommige keuzes hebben, wordt het makkelijker om een afweging te maken.

Als je goed geïnformeerd bent, kun je gerichter keuzes maken die bij je passen. Veel vrouwen denken, ten onrechte, dat in het ziekenhuis bevallen altijd veiliger is. Deze bewering is gestoeld op het feit dat er in het ziekenhuis “alles bij de hand is”.

Als je goed geïnformeerd bent, kun je gerichter keuzes maken die bij je passen.

Hoewel het natuurlijk waar is dat ‘’alles bij de hand is’, wordt er aan de andere kant ook vaak sneller gebruik gemaakt van diensten of medicatie die voor handen is. Interventies (ingrepen tijdens de bevalling) worden sneller en makkelijker gedaan in het ziekenhuis. Dit kan fijn zijn, maar misschien vind je dat juist niet fijn. Van een interventie komt vaak een volgende interventie. Er treedt een domino-effect op.

Kennis en kunde

Een verloskundige die thuis een bevalling begeleidt, heeft ook de kennis en kunde die een verloskundige in het ziekenhuis heeft. Zij zal verantwoordelijk omgaan met haar cliënten en op tijd doorverwijzen naar het ziekenhuis als dat nodig is. Ook heeft zij spullen bij zich om in te grijpen in het geval dat dit nodig is. Zo heeft ze onder andere: zuurstof, hechtmateriaal, een infuus en medicatie (verdoving en oxytocine) bij zich. Alle verloskundigen hebben een training gehad hoe zij moeten ingrijpen als zich een spoedsituatie voordoet.

Verplaatsen tijdens je bevalling

Als je wordt doorverwezen naar het ziekenhuis, tijdens je thuisbevalling, zal dit in de meeste gevallen, ruim op tijd gebeuren. Het kan vervelend zijn om tijdens je bevalling naar het ziekenhuis verplaatst te moeten worden, maar realiseer je dat vrouwen die in het ziekenhuis willen bevallen ook verplaatsen van thuis naar het ziekenhuis, gedurende de bevalling. Je mag pas naar het ziekenhuis als je ontsluiting 5 centimeter of meer is, je bent dan in de actieve fase van de bevalling beland. Dat wil zeggen dat de bevalling echt door gaat zetten. In beide gevallen moet je dus met weeën in de auto.

In beide gevallen moet je met weeën in de auto.

Pijnstilling

Als je graag pijnstilling wilt tijdens je bevalling, is het ook belangrijk je te verdiepen in de vormen van pijnstilling die er zijn. Sommige kunnen ook thuis worden ingezet. Hierbij kun je denken aan bijvoorbeeld de TENS, steriele water injecties en een bevalbad. Uiteraard kun je deze vormen ook in het ziekenhuis gebruiken. Als je pijnstilling wilt in de vorm van medicatie, kan dit alleen in het ziekenhuis. Het is fijn om dan uit te zoeken welke pijnbestrijding mogelijk is in het ziekenhuis waar jij wilt bevallen. Lees hier over vormen van natuurlijke pijnbestrijding.

Als je medicinale pijnstilling wilt, zal er een anesthesist worden opgeroepen, om de medicatie toe te dienen. Vaak moet je van tevoren eerst minimaal 30 minuten aan het CTG liggen. Hierbij wordt de hartslag van de baby en de weeënactiviteit gemeten. Zo kan men inschatten of de pijnstilling die je wilt, medisch verantwoord is. Een anesthesist is vaak niet direct beschikbaar, zeker ‘s nachts niet. Je moet dus altijd wachten.

Medische indicatie

Of je nu poliklinisch of thuis wilt bevallen, als je uiteindelijk een medische indicatie krijgt, wordt je begeleiding tijdens je bevalling overgenomen door de klinisch verloskundige van het ziekenhuis. Een medische indicatie tijdens je bevalling kan bijvoorbeeld zijn: de baby heeft in het vruchtwater gepoept (meconium houdend vruchtwater), je wilt graag medicinale pijnstilling of de ontsluiting vordert niet (voldoende). Als het nodig is, komt de gynaecoloog het overnemen. In de praktijk blijkt dat het qua tijd niet uitmaakt of je vanuit huis of vanuit de poliklinische situatie wordt overgedragen.

Jouw keuze

Hoewel de risico’s, zowel bij een thuisbevalling als bij een poliklinische bevalling erg klein zijn, is het gevoel van veiligheid minstens net zo belangrijk. Je kunt jezelf afvragen waar jij je het meeste op je gemak voelt. Waar wil jij graag dat je baby wordt geboren? Als je op de plaats bent, waar jij je het meeste op je gemak voelt, zal je bevalling sneller en soepeler verlopen dan wanneer je op een plaats bent, waar je eigenlijk niet (helemaal) achterstaat.

Hoe beter jij kunt ontspannen, hoe kleiner de kans op ingrepen.

Hoe beter jij kunt ontspannen, hoe kleiner de kans op ingrepen. Dit geldt zowel voor thuis als in het ziekenhuis. Het allerbelangrijkste is jouw gevoel, omtrent de plaats van jouw bevalling. Bespreek dit met je partner en je verloskundige. De laatste kan je volledige informatie geven over zowel de thuisbevalling als de ziekenhuisbevalling, toegespitst op jouw eigen, unieke, situatie.

Voor- en nadelen op een rij

Naast bovengenoemde overwegingen zijn er meer voor-en nadelen aan het bevallen in het ziekenhuis of thuis. We geven hieronder een overzicht van de belangrijkste (deels eerder genoemde) risico’s en voordelen.

Ziekenhuis

• In het ziekenhuis worden er eerder (onnodige) medische ingrepen gedaan en kan de oxytocine aanmaak verstoord worden of minder goed flowen.
• Ook de bevalling in eigen regie houden is lastiger.
• De kans op infecties in een ziekenhuis is groter door onbekende bacteriën en virussen die er rondzwerven.
• Er is over het algemeen minder privacy.
• Er wordt strikter met richtlijnen om gegaan, wat stress kan opleveren.
• Een voordeel van bevallen in het ziekenhuis is, dat indien nodig een gynaecoloog in de buurt is, net als medische pijnstilling.

Thuisbevalling

• Bij thuisbevallingen is er minder kans op het zetten van een knip en andere ingrepen.
• Een thuisbevalling hangt samen met een kortere hersteltijd, minder uitscheuren, minder postpartumbloedingen en minder infecties.
• Je hebt thuis je eigen spullen bij de hand en oxytocine kan makkelijker aangemaakt worden.
• Nadat je bent bevallen kan je thuis blijven en ongestoord bijkomen.
• Nadeel kan zijn dat als er complicaties zijn je alsnog naar het ziekenhuis moet verhuizen met mogelijke stress tot gevolg.
• Er is thuis geen medicinale pijnstilling mogelijk, wél kunnen er andere vormen van pijnstilling ingezet worden zoals TENS.

In een kraamhotel, heb je te maken met de voor- en nadelen van het ziekenhuis én van thuis. Je kunt er waarschijnlijk beter ontspannen dan in het ziekenhuis. Dit komt de oxytocine flow ten goede, waardoor je bevalling soepeler kan verlopen dan in het ziekenhuis. Ga voor jezelf na welke voor- en nadelen gelden voor jou bij een bevalling in een geboortecentrum of kraamhotel.

We hopen dat je hiermee een goed beeld hebt kunnen krijgen van de voor- en nadelen van bevallen in het ziekenhuis, een kraamhotel of thuis. We wensen je een weloverwogen keuze en prachtige bevalling toe!

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Doula Wendy van der Zanden-Uijtdewilligen van Doula4life.

Lees ook: Bewust kiezen waar jij wilt bevallen.

De ontwikkeling van jou en je baby volgen tijdens je zwangerschap? Bekijk dan onze Bewuste Zwangerschapskalender!

Veelgestelde vragen over de thuisbevalling en bevallen in het ziekenhuis

Is het gevaarlijk om thuis te bevallen?

Zoals we al eerder aangaven is uit onderzoeken gebleken dat thuis bevallen onder begeleiding van een verloskundige net zo veilig is als bevallen in het ziekenhuis. Een van de onderzoeken komt van het AMC en het VUmc in Amsterdam onder 80.000 zwangere vrouwen.

Hoeveel procent van de bevallingen is thuis?

Thuis bevallen kost niets. Beval je in het ziekenhuis en heb je geen medische indicatie, dan wordt een eigen bijdrage gevraagd. In 2021 kost dit €369,40 euro.

Wat heb je nodig voor een thuisbevalling en een bevalling in het ziekenhuis?

In beide gevallen heb je een kraampakket nodig. Er zitten producten in voor tijdens de geboorte en de dagen erna.

Voor een ziekenhuisbevalling is het handig om mee te nemen: voedingsbeha, zoogcompressen, je eigen (wasbaar of biologisch) kraam- en maandverband, ruim zwangerschapsondergoed, pyama, sloffen, badjas, lekker zittende kleding, affirmatiekaarten, een vertrouwde geurspray en meer dingen die jou in je kracht zetten en je helpen ontspannen zoals muziek, stenen, foto’s. Lees hier meer over ontspannen bevallen in het ziekenhuis.

Voor een thuisbevalling is het ook handig om bovenstaande producten in huis te hebben. Lees hier meer over wat heb je nodig voor een ontspannen thuisbevalling.